Trójdźwięk durowy

Zaczynając naukę gry na gitarze, poza prostymi akordami (trzeba zaznaczyć, że na początku głównie durowymi) większość młodych gitarzystów zabiera się za skalę durową. Najczęściej jest to skala C dur. Później idą kolejne skale i akordy, a co bardziej zaawansowani zabierają się za czterodźwiękowe arpeggia. Z moich obserwacji wynika, że trójdźwięki, będące przecież podstawą harmonii, są w improwizacji często jeśli nie pomijane, to traktowane bardzo po macoszemu, szczególnie przez rockowych i bluesowych gitarzystów. Z jednej strony nie dziwi to, bo tylko trzy dźwięki powodują konieczność stosowania trudniejszego opalcowanie na gryfie, nie tak oczywistego grania kostką i co chyba najważniejsze, widzenia tych wszystkich, pozornie przecież niewielu, kropek na podstrunnicy.

Po opanowaniu kilkunastu układów skal zaczyna się bieganie po gryfie, a bardzo ciekawie i szeroko brzmiące trójdźwięki czekają na lepsze czasy, bo z jednej strony ciężej się jest ich nauczyć i zagrać później w solówce, a z drugiej po tych egzotycznych, arcyciekawych skalach wydają się już też nieco nudne. W tej lekcji chciałem pokazać rozmieszczenie trójdźwięku durowego na gryfie, a także zaproponować bardziej praktyczne układy i frazy, które po zapamiętaniu i przeniesieniu do innych tonacji będziemy mieli pod palcami jako urozmaicenie typowego grania skalowego. Skoro już jesteśmy przy nazwie trójdźwięku wyjaśnijmy krótko, jak jest on zbudowany.

Trójdźwięk durowy to 3 dźwięki, które w postaci zasadniczej składają się, zaczynając od prymy, kolejno z tercji wielkiej i tercji małej. Trzeci dźwięk w stosunku do toniki stanowi interwał kwinty czystej. W trójdźwięku molowym tercje występują w odwróconej kolejności - najpierw tercja mała, i później, od drugiego dźwięku, tercja wielka. Prezentowane przykłady przedstawione są w tonacji A dur. W zasadzie bardziej właściwym byłoby poruszanie się na początku w tonacji C, jednak z uwagi na poprzednie warsztaty lepiej będzie skojarzyć i uporządkować całość w odniesieniu do dźwięku A.

Przykład 1 to pozycja na lewo od tonicznego dźwięku A na 6 strunie. W zależności od tempa ćwiczenie to można zagrać kostką zarówno obustronnie, jak i sweepem. W wolniejszym tempie kostkując w obie strony mamy większą kontrolę nad równym zagraniem wszystkich nut, sweep z kolei sprawdzi się, lub nawet będzie jedynym rozwiązaniem, w tempach szybkich. Nam chodzi jednak o zapamiętanie położenia dźwięków, szczególnie polecam też dopełnienie ich nutami durowej pentatoniki A (pentatonika molowa A przeniesiona 3 półtony niżej). Zaczynamy od małego palca na V progu i następne dźwięki gramy kolejno palcem 3, 1, 2, 1 i docieramy do pull-off granego palcem 4. Wracamy stosując takie samo opalcowanie. Na ostatni dźwięk przykładu (V próg na strunie E) postarajcie się wskoczyć pierwszym palcem, zmieniając tym samym pozycję.

Przykład 2 to podstawowa pozycja trójdźwięku durowego od 2 palca, granego w pierwszym takcie przez ponad dwie oktawy. Trójdźwięk w 2 oktawie zaczyna się tak samo od 2 palca, na VII progu struny D. Musimy tu zmienić położenie lewej ręki i przesunąć ją o 2 progi w górę gryfu. Zwróćcie uwagę na dźwięki legato, szczególnie przy przejściu pomiędzy taktami, gdzie grana jest szeroka tercja wielka na strunie E. W 2 takcie wracamy po tych samych dźwiękach, jednak ich układ jest już nieco inny - stosujemy tu identyczne, lustrzane zagranie tercji wielkiej na najgrubszej strunie E. Zachęcam do zapamiętania obu układów, co pozwoli w przyszłości na swobodniejsze poruszanie się po podstrunnicy i zastosowanie np. połączeń legato w innych miejscach, dzięki czemu uzyskamy też inne akcentowanie dźwięków.

Przykład 3 wykorzystuje właśnie pierwsze 2 nuty trójdźwięku grane legato, a w drugiej połowie taktu znowu przechodzimy z pozycją ręki 2 progi w górę, przez co grane frazy brzmią bardzo szeroko. Każdy z trójdźwięków zaczynamy od 1 palca, dokładamy tercję hammer-on 4 palcem oraz kwintę palcem 2. Ostatni dźwięk w tym takcie gramy 3 palcem. W drugim takcie przechodzimy już do następnej pozycji, zaczynając pull-off na XII progu. Opalcowanie jest tu dosyć oczywiste, pamiętajcie też o dźwięku tonicznym A, leżącym na X progu struny B. Całość kończy kwintola, którą polecam wyćwiczyć w dużo wolniejszym tempie (lepiej wtedy zastosować kostkowanie obustronne), składając w głowie 2 grupy nut i licząc 1-2-3/1-2. Ostatni dźwięk na 5 strunie A wyznacza prymę, na którą spadamy najmniejszym palcem. Przenieście sobie ten sam układ (podobnie zróbcie też z przykładem 2) do tonacji C i E, czyli odpowiednio 3 progi w górę i 5 progów w dół.

Przykład 4 to użycie legata z ominięciem struny G (skipping), pozwalające na uzyskanie ciekawej motoryki trójdźwięku A, granego od 2 palca na 5 strunie. Ostatnie 2 nuty to kolejna zmiana pozycji, gdzie dźwięk E gramy 1 palcem na XII progu. Ten schemat również koniecznie przenieście później o 3 półtony w górę do C oraz 5 półtonów w dół do E. Zastosowanie nawet wybranych części prezentowanych przykładów w improwizacji opartej o pentatonikę i granie po skalach, wprowadza ciekawą odmianę i szerzej brzmiące interwałowo frazy. Cała sztuka w tym, by dobrze je widzieć i zagrać w odpowiednim momencie naszej improwizacji. Zaręczam, że poświęcenie temu nawet kilku godzin zaowocuje nowymi rozwiązaniami i innym podejściem do granych solówek. Życzę wytrwałości w ćwiczeniu i do zobaczenia w przyszłym miesiącu.